ਸੁਖਚੈਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
ਪੱਛਮਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਸੂਰਜ
ਬਹੁਤ ਪੱਛਮਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਸੂਰਜ ਹਾਂ
ਪਰ ਡੁੱਬਾਂਗਾ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਰ ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਬਣਾ ਕੇ ਉਦੈ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਅਨੇਕਾਂ ਦੀਵੇ
ਹਵਾ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬੁੱਲਿਆਂ ਨਾਲ ਬੁਝ ਗਏ
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ
ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਹੋ ਗਈਆਂ
ਨ੍ਹੇਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਹੱਸਦਾ ਰਿਹਾ।
ਜਦੋਂ ਪੈਰਾਂ ’ਚੋਂ ਵਾਟ ਮੁੱਕ ਗਈ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੂ ਅੱਧਵਾਟੇ ਰੁਕ ਗਏ
ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਅਗਨੀ ਨਾ ਰਹੀ
ਕਈ ਸੂਰਜ ਪੂਰਬ ’ਚ ਹੀ ਡੁੱਬ ਗਏ।
ਮੈਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ’ਚ ਜਗਦੀ ਬੱਤੀ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਨੇਰੇ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ’ਚ ਦਹਿਕਦੀ ਅੱਗ ਹਾਂ
ਜੋ ਛੇਤੀ ਕੀਤੇ ਬੁਝਦੀ ਨਹੀਂ।
ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਸਾਂਭੀ
ਅੱਖਾਂ ’ਚ ਅਨੇਕਾਂ ਅਣ-ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਰਸਤੇ ਲਈ
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੱਛਮਾਂ ’ਚ ਘਿਰਿਆ ਸੂਰਜ ਹਾਂ
ਪਰ ਡੁੱਬਾਂਗਾ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਰ ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਬਣਾ ਕੇ ਉਦੈ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਪਰ ਡੁੱਬਾਂਗਾ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਰ ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਬਣਾ ਕੇ ਉਦੈ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਅਨੇਕਾਂ ਦੀਵੇ
ਹਵਾ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬੁੱਲਿਆਂ ਨਾਲ ਬੁਝ ਗਏ
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ
ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਹੋ ਗਈਆਂ
ਨ੍ਹੇਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਹੱਸਦਾ ਰਿਹਾ।
ਜਦੋਂ ਪੈਰਾਂ ’ਚੋਂ ਵਾਟ ਮੁੱਕ ਗਈ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੂ ਅੱਧਵਾਟੇ ਰੁਕ ਗਏ
ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਅਗਨੀ ਨਾ ਰਹੀ
ਕਈ ਸੂਰਜ ਪੂਰਬ ’ਚ ਹੀ ਡੁੱਬ ਗਏ।
ਮੈਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ’ਚ ਜਗਦੀ ਬੱਤੀ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਨੇਰੇ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ’ਚ ਦਹਿਕਦੀ ਅੱਗ ਹਾਂ
ਜੋ ਛੇਤੀ ਕੀਤੇ ਬੁਝਦੀ ਨਹੀਂ।
ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਸਾਂਭੀ
ਅੱਖਾਂ ’ਚ ਅਨੇਕਾਂ ਅਣ-ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਰਸਤੇ ਲਈ
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੱਛਮਾਂ ’ਚ ਘਿਰਿਆ ਸੂਰਜ ਹਾਂ
ਪਰ ਡੁੱਬਾਂਗਾ ਨਹੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਰ ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਬਣਾ ਕੇ ਉਦੈ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਸੈਹਰ ਲਈ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ
ਲੰਮੀ ਕਾਲੀ ਬੋਲੀ ਸੁੰਨ-ਸਰਾਂ ਰਾਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋਈ ਹੈ
ਸਾਡੇ ਘਰ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਭਰੀ ਪਹੁ ਫੁੱਟੀ ਹੈ
ਇਸ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਸੈਹਰ।
ਇਸ ਸੈਹਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ
ਚਿੜੀਆਂ ਚੂਕਣ ਪੰਛੀ ਗਾਵਣ
ਬਾ ਬਾ ਕਰਕੇ ਬਾਬੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ
ਦਾ ਦਾ ਕਰਕੇ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਏ
ਮਾਂ ਮਾਂ ਕਰਕੇ ਅੰਮੀ ਵੱਲ ਦੇਖੇ
ਪਾ ਪਾ ਕਰਕੇ ਪਾਪਾ ਵੱਲ ਜਾਵੇ
ਚਾ ਚਾ ਕਰਕੇ ਚਾਚਿਆਂ ਵੱਲ ਦੇਖੇ
ਨਾ ਨਾ ਕਰਕੇ ਨਾਨੇ-ਨਾਨੀ ਦੀ ਕੁੱਛੜ ਚੜ੍ਹਦੀ
ਸੈਹਰ ਘਰ ਦਾ ਕੁਲ ਸਰਮਾਇਆ।
ਗਾਲ੍ਹੜ ਗਾਲ੍ਹੜ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵਾਂ
ਕੁਤਕੁਤਾੜੀਆਂ ਕੱਢ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਾਵਾਂ
ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹੱਸਦੀ ਮੈਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹੜ ਦਾਦਾ ਆਖੇ
ਹੱਸਦੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਲ ਕਿਰਦੇ ਹਨ
ਇੰਜ ਮੈਨੂੰ ਜਾਪੇ।
ਮੈਂ ਸੋਚਾਂ ਅੱਜ ਇਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੈ
ਵੱਡੀ ਹੋ ਕੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇਸ ਨੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੈ
ਡਰਦਾ ਹਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਫਿਰ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ
ਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਮਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਾਂਗਾ
ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਸਪਾਤ ਵਰਗੇ ਮਨ ਵਾਲੀ ਸੈਹਰ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਵਿਦਾ ਕਰਾਂਗਾ।
ਸੁਣੋ ਭਾਈ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੜੀ ਮਾਰੋ
ਕੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਦਾ ਬਾਗ਼
ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਂਤ-ਭਾਂਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜਦੇ ਹਨ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੁੰਨੇ ਬੀਆਬਾਨ ਵਿੱਚ
ਮਾਵਾਂ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ ਜਗਦੇ ਹਨ।
ਆਓ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਮਨ
ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਦੀਵਿਆਂ ਨਾਲ ਰੁਸ਼ਨਾਈਏ
ਵਿੱਦਿਆ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨੇ ਪਾਈਏ
‘ਵਿਦਿਆ ਵੀਚਾਰੀ ਤਾਂ ਪਰਉਪਕਾਰੀ’
ਗਿਆਨ ਦੇ ਦੀਵੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਗਾਈਏ
ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਹਨੇਰਾ
ਧਰਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭਜਾਈਏ।
ਬੀਬੀਆਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਹੋਣੀ ਹਨ
ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਤੜਪ ਰਹੇ ਮਨ ’ਤੇ
ਸੁਖ ਦੀ ਠੰਢੀ ਪੱਟੀ ਹਨ
ਬੀਬੀਆਂ ਸਾਡਾ, ਭੂਤ, ਵਰਤਮਾਨ, ਭਵਿੱਖ
ਆਓ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰੀਏ
ਆਓ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਈਏ
ਆਓ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਖ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਾਈਏ।
ਸਾਡੇ ਘਰ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਭਰੀ ਪਹੁ ਫੁੱਟੀ ਹੈ
ਇਸ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਸੈਹਰ।
ਇਸ ਸੈਹਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ
ਚਿੜੀਆਂ ਚੂਕਣ ਪੰਛੀ ਗਾਵਣ
ਬਾ ਬਾ ਕਰਕੇ ਬਾਬੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ
ਦਾ ਦਾ ਕਰਕੇ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਏ
ਮਾਂ ਮਾਂ ਕਰਕੇ ਅੰਮੀ ਵੱਲ ਦੇਖੇ
ਪਾ ਪਾ ਕਰਕੇ ਪਾਪਾ ਵੱਲ ਜਾਵੇ
ਚਾ ਚਾ ਕਰਕੇ ਚਾਚਿਆਂ ਵੱਲ ਦੇਖੇ
ਨਾ ਨਾ ਕਰਕੇ ਨਾਨੇ-ਨਾਨੀ ਦੀ ਕੁੱਛੜ ਚੜ੍ਹਦੀ
ਸੈਹਰ ਘਰ ਦਾ ਕੁਲ ਸਰਮਾਇਆ।
ਗਾਲ੍ਹੜ ਗਾਲ੍ਹੜ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵਾਂ
ਕੁਤਕੁਤਾੜੀਆਂ ਕੱਢ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਾਵਾਂ
ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹੱਸਦੀ ਮੈਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹੜ ਦਾਦਾ ਆਖੇ
ਹੱਸਦੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਲ ਕਿਰਦੇ ਹਨ
ਇੰਜ ਮੈਨੂੰ ਜਾਪੇ।
ਮੈਂ ਸੋਚਾਂ ਅੱਜ ਇਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੈ
ਵੱਡੀ ਹੋ ਕੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇਸ ਨੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੈ
ਡਰਦਾ ਹਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਫਿਰ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ
ਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਮਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਾਂਗਾ
ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਸਪਾਤ ਵਰਗੇ ਮਨ ਵਾਲੀ ਸੈਹਰ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਵਿਦਾ ਕਰਾਂਗਾ।
ਸੁਣੋ ਭਾਈ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੜੀ ਮਾਰੋ
ਕੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਦਾ ਬਾਗ਼
ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਂਤ-ਭਾਂਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜਦੇ ਹਨ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੁੰਨੇ ਬੀਆਬਾਨ ਵਿੱਚ
ਮਾਵਾਂ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ ਜਗਦੇ ਹਨ।
ਆਓ ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਮਨ
ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਦੀਵਿਆਂ ਨਾਲ ਰੁਸ਼ਨਾਈਏ
ਵਿੱਦਿਆ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨੇ ਪਾਈਏ
‘ਵਿਦਿਆ ਵੀਚਾਰੀ ਤਾਂ ਪਰਉਪਕਾਰੀ’
ਗਿਆਨ ਦੇ ਦੀਵੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਗਾਈਏ
ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਹਨੇਰਾ
ਧਰਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭਜਾਈਏ।
ਬੀਬੀਆਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਹੋਣੀ ਹਨ
ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਤੜਪ ਰਹੇ ਮਨ ’ਤੇ
ਸੁਖ ਦੀ ਠੰਢੀ ਪੱਟੀ ਹਨ
ਬੀਬੀਆਂ ਸਾਡਾ, ਭੂਤ, ਵਰਤਮਾਨ, ਭਵਿੱਖ
ਆਓ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰੀਏ
ਆਓ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਈਏ
ਆਓ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਖ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਾਈਏ।
ਮੋਬਾਈਲ: 95010-16407
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ - ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ